Znajomość sprzętu, na którym pracuje się na co dzień jest bardzo ważna, w celu zrozumienia jego właściwego funkcjonowania oraz realnej oceny jego możliwości. Każdy operator powinien wykazywać się umiejętnością poprawnego nazwania wszystkich elementów wózka jezdniowego oraz praktyczną wiedzą na temat tego, jak poprawnie odczytywać diagram udźwigu wózka widłowego. Umiejętności te przydatne są nie tylko na egzaminie na wózki widłowe, ale także (a raczej przede wszystkim) podczas wykonywania pracy operatora.
Trudno byłoby obsługiwać sprzęt, nie znając kompletnie jego budowy. W myśl tej zasady, państwowy egzamin przed Komisją Urzędu Dozoru Technicznego wymaga od przyszłych operatorów umiejętności wskazania podstawowych elementów budowy pojazdu oraz wiedzy na temat działających w wózku układów.
Elementarna wiedza z zakresu działania tego typu urządzeń jest także niezbędna operatorom w celu odnotowania w książce eksploatacji wózka widłowego (o której więcej dowiesz się z artykułu: Formalności związane z zakupem wózka krok po kroku) ewentualnych usterek czy nieprawidłowości w działaniu któregoś z układów.
Nawet w przypadku, gdy jesteś właścicielem firmy i nie masz bezpośredniej styczności z wózkami, warto wiedzieć o nich nieco więcej, w celu właściwego doboru kolejnych sprzętów, czy choćby zadbania o kwestie finansowe związane np. z wyborem sprawdzonego i rzetelnego serwisu wózków widłowych.
Budowa wózka widłowego
Warto podkreślić, iż różne typy wózków znacząco różnią się między sobą budową – począwszy od prostych wózków paletowych, przez tradycyjne wózki czołowe, aż po wielofunkcyjne i zaawansowane wózki terenowe.
Zamieszczona poniżej grafika przedstawia podstawowe elementy budowy wózka czołowego.
Na budowę wózka widłowego składają się:
1. Widły
2. Karetka
3. Maszt
4. Siłownik podnoszenia
5. Kierownica
6. Rama
7. Fotel operatora
8. Pokrywa silnika
9. Przeciwwaga
10. Koło
Każdy z tych elementów (nawet tak niepozorny jak rama czy fotel operatora) pełni bardzo ważną rolę dla funkcjonowania całego wózka.
Widły – ich kształt i budowa idealnie sprawdzają się przy podnoszeniu oraz transportowaniu palet. Istnieje kilka popularnych długości wideł, a w celu ich wydłużenia – także możliwość zakupu przedłużek na widły. Natomiast dzięki możliwości wymiany wideł na inny rodzaj osprzętu, wózek staje się uniwersalny i bardziej wielofunkcyjny.
Karetka – jej głównym zadaniem jest utrzymanie przymocowanych do niej wideł oraz kraty ochronnej. Jest zamontowana bezpośrednio do masztu pojazdu.
Maszt – istnieją trzy typy masztów do wózków widłowych: pojedynczy, Duplex i Triplex. Maszt w wózku, odpowiada za unoszenie oraz opuszczanie ładunków. Maszt ma też bezpośredni wpływ na utrzymanie pozycji całego wózka, o czym szerzej możecie przeczytać w artykule Jak to się robi? Czyli instrukcja obsługi wózka widłowego dla każdego!.
Siłownik podnoszenia – odpowiada za unoszenie masztu oraz ładunku.
Kierownica – jest jednym z niezbędnych elementów pojazdów mechanicznych. Dzięki temu, iż jest ona podobna do tej zamontowanej w samochodach, prowadzenie i obsługa wózków widłowych staje się prosta i intuicyjna.
Rama – nazywa jest inaczej “klatką bezpieczeństwa”. Jej zadaniem jest osłonięcie operatora na wypadek upadku ładunku z wysokości lub innych sytuacji, które mogłyby zagrozić bezpieczeństwu.
Fotel operatora – może się wydawać, iż fotel nie stanowi niezbędnej i istotnej części budowy wózka widłowego. Z pewnością innego zdania będą, pracujący każdego dnia wiele godzin na wózkach, operatorzy. Fotel operatora powinien być umieszczony w taki sposób, aby miał on łatwy dostęp do wszystkich elementów sterujących pojazdu oraz dobrą widoczność w każdą stronę.
Pokrywa silnika – jej trwałość i skuteczność jest szczególnie ważna w przypadku przeciwdziałania dostawania się wody do środka silnika wózka, na co narażone są pracujące na zewnątrz wózki widłowe spalinowe.
Przeciwwaga – przeciętny wózek spalinowy jest w stanie unieść ładunek o wadze od 1 500 do (nawet) 8 000 kg! To dlatego niezbędne jest, aby został wyposażony w przeciwwagę.
Koło – najbardziej istotnym elementem kół wózków są bez wątpienia opony, które mają wręcz niewyobrażalny wpływ na zachowanie się pojazdu na podłożu, jego przyczepność oraz ogólną wydajność pracy. Istnieją dwa główne rodzaje opon do wózków widłowych: elastyczne – pełne oraz pneumatyczne (dętkowe).
Jak odczytywać wskaźniki wózka widłowego?
Zapoznając się z budową wózka widłowego, nie sposób nie wspomnieć o wskaźnikach, jakie pojawiają się na desce rozdzielczej pojazdu. Każdy operator powinien bezbłędnie odczytywać ich znaczenie. W ramach przypomnienia, warto skorzystać z poniższej grafiki.
Z informacja zawartych na przykładowym wyświetlaczu można odczytać m.in.:
1. Temperaturę silnika (C – cold, H – hot).
2. Poziom paliwa (E – “empty”, F “full”).
3. Ilość przepracowanych motogodzin.
4. Lampka oznaczająca akumulator.
5. Wskaźnik oleju.
6. Hamulec ręczny.
7. Pozycja neutralna dźwigni kierunku jazdy.
Na koniec wspomnimy jeszcze o jednym bardzo istotnym aspekcie, który często przysparza sporo kłopotów początkującym operatorów, a jest nim – diagram udźwigu wózka widłowego. Zanim jednak do tego przejdziemy warto wspomnieć o jeszcze jednej kwestii – udźwigu nominalnym.
Czym jest udźwig nominalny wózka widłowego?
Udźwig nominalny to maksymalny ciężar ładunku, jaki został przewidziany przez producenta dla konkretnego modelu wózka, przy podnoszeniu ładunku na określoną wysokość. Nie ma konieczności każdorazowego obliczania udźwigu nominalnego wózka, gdyż jego wartości odczytuje się bezpośrednio z diagramu udźwigu wózka widłowego.
Jak odczytywać diagram udźwigu wózka widłowego?
Każdy wózek jezdniowy musi być obowiązkowo wyposażony w naklejkę z tabelą, z której odczytać można diagram udźwigu wózka widłowego. W zależności od producenta, diagramy te mogą nieznacznie różnić się między sobą wyglądem. Natomiast sposób ich odczytywania jest niezmienny i uniwersalny.
Z diagramów udźwigu wózka widłowego, można odczytać jedną z trzech wartości:
– wysokość na jaką maksymalnie można podnieść ładunek (o ile posiada się informację o tym, gdzie położony jest środek ciężkości ładunku i ile wynosi masa ładunku);
– maksymalną dopuszczalną wagę, jaką powinien mieć ładunek (jeśli wiadomo na jaką wysokość chce się go podnieść i w jakiej odległości od czoła wideł znajdzie się środek ładunku);
– wymaganą odległość środka ciężkości ładunku, który ma być transportowany, od czoła wideł ( o ile podana jest jego masa i wysokość, na którą ma zostać uniesiony).
Jak widać w każdym przypadku, na diagramie udźwigu wózka, posiadając dwie niezbędne informacje, operator może w łatwy i szybki sposób odczytać trzecią. Bez zbędnego wyliczania i karkołomnych kalkulacji czy podejmowania wielu ryzykownych prób.
Poniżej prezentujemy wygląd przykładowego diagramu udźwigu wózka widłowego:
Na podstawie tego typu diagramu obliczyć można, iż np. jeśli pracownik posiada ładunek o wadze 1000kg, o środku ciężkości oddalonym od czoła wideł na 800mm, tym konkretnym wózkiem widłowym, mógłby go unieść na wysokość 3 i pół metra.
Jedyną dodatkową informacją, jaka jest niezbędna w przypadku odczytywania wartości z diagramu udźwigu wózka widłowego, jest sposób wyznaczania środka ciężkości ładunku umieszczonego na widłach. Otóż: przyjmuje się, iż środek ciężkości takiego ładunku znajduje się dokładnie w jego połowie.
Budowa i diagram udźwigu wózka widłowego – podsumowanie
Znajomość działania i budowy sprzętu, na którym się pracuje, jest bardzo istotna, nawet w przypadku operatorów, którzy na co dzień nie zajmują się naprawą wózków. Odpowiednie, jednolite nazewnictwo w przypadku elementów budowy wózka widłowego, sprawia, że pracownikom łatwiej się porozumieć oraz przekazywać informację np. konserwatorom, zajmującym się usuwaniem ewentualnych awarii.
Natomiast, w celu uniknięcia przeciążenia wózka, warto koniecznie poznać sposób odczytywania diagramu udźwigu wózka widłowego, dzięki któremu precyzyjnie można podać maksymalną wysokość, na jaką może zostać podniesiony ładunek, przy konkretnym określonym środku ciężkości.
Znajomość tych dwóch zagadnień pozwoli Ci lepiej przygotować się do rzeczywistej obsługi wózka widłowego, o której więcej dowiesz się z kolejnego artykułu: Jak to się robi? Czyli instrukcja obsługi wózka widłowego dla każdego!
